Inspekt warzywny, zwany też przyspiesznikiem to przydatna konstrukcja, szczególnie gdy nie macie w ogrodzie szklarni. Zajmuje niewiele miejsca i jest tani w budowie (da się go w całości skonstruować z materiałów z recyklingu). Pozwala na wcześniejszą uprawę nowalijek takich jak sałata, rzeżucha, rzodkiewki i szczypior, a także przygotowywanie rozsady cukinii, dyni, ogórków, pomidorów czy papryki oraz wydłużenia okresu wegetacyjnego roślin. Możecie w nim też pielęgnować młode sadzonki kwiatów. Sprawdźcie, jak zrobić inspekt i ile kosztuje własnoręczna budowa. A może bardziej opłaca się wam kupno gotowego przyspiesznika?
Inspekt warzywny w ogrodzie – gdzie założyć?
Przygotowania do budowy inspektu warto rozpocząć od rozejrzenia się po ogrodzie, w celu znalezienia odpowiedniego usytuowania. To pomoże zdecydować, jakie wymiary będzie mieć wasz przyspiesznik. Pamiętajcie, że jest on konstrukcją stałą, którą można wykorzystywać przez wiele lat, dlatego dobrze zastanówcie się nad lokalizacją. Inspekt powinien być łatwo dostępny, a zarazem zapewniać roślinom jak najlepsze warunki do wzrostu. By to osiągnąć znajdźcie miejsce, które jest:
w miarę blisko domu (żeby dało się szybko wyjść po świeże warzywa),
z dala od ruchliwej ulicy (lepiej umieścić go na tyłach posesji, by nie był narażony na większy kontakt ze spalinami),
ciepłe i dobrze nasłonecznione (z dala od drzew rzucających cień z góry),
w miarę osłonięte od wiatru.
Najlepiej, by przyspiesznik był skierowany przodem w stronę południa, wówczas uzyskacie najlepsze nasłonecznienie. Jeśli budujecie konstrukcję wczesną wiosną, upewnicie się też, że ziemia na wybranej przestrzeni nie jest zamarznięta.
Inspekt ciepły czy inspekt zimny – co wybrać?
Drugą ważną decyzją jest wybór rodzaju przyspiesznika – ciepłego czy zimnego.
- Inspekty zimne mają niższą temperaturę, gdyż umieszcza się je bezpośrednio na gruncie. Podłoże należy jednak najpierw przekopać i podsypać żyzną glebą (warstwa ok. 20 cm). Ogólnie rzecz biorąc, są tańsze i prostsze do wykonania niż przyspieszniki ciepłe ale można wykorzystywać ich możliwości dopiero od połowy marca. Nadają się do hartowania roślin, hodowli rozsady oraz uprawy warzyw. Jeśli wiosna jest wyjątkowo chłodna, można je okryć matami ze słomy, by uzyskać nieco cieplejsze warunki.
- Inspekty ciepłe są ogrzewane dzięki wykorzystaniu rozkładu materii organicznej – warstwy końskiego obornika lub suchego nawozu kurzego. Buduje się je głownie jesienią. Można postawić taki inspekt na powierzchni ziemi, lub wykopać pod niego dół o głębokości mniej więcej 50 cm. Podłoże należy przykryć „izolacją” z liści, która będzie chronić glebę przed przemarznięciem (liście trzeba będzie wymienić na wiosnę, przed ponownym sadzeniem). Następnie należy usypać warstwę obornika (ok. 40 cm) lub nawozu kurzego wymieszanego z pociętą słomą (w proporcjach 1:4), zwilżonego ciepłą wodą (warstwa mniej więcej 20-40 cm). Obłóżcie nim nie tylko spód przyspiesznika, ale i jego ścianki. Tak przygotowany inspekt okryjcie matami ze słomy i pozostawcie na kilka dni (3 do 5). W tym czasie nastąpi rozkład i podniesie się temperatura w przyspieszniku. Następnie trzeba już tylko ubić obornik i przysypać go warstwą gleby (mniej więcej 15-20 cm). Przygotowane w ten sposób podłoże będzie w pełni gotowe na sadzenie roślin. W inspekcie ciepłym rośliny będą kiełkowały szybciej. Można będzie je hodować także wczesną zimą, a na wiosnę sadzić już od lutego.
Jak zrobić inspekt ogrodowy – materiały i narzędzia
W dużym uproszczeniu możemy powiedzieć, że inspekt warzywny to taka skrzynia bez dna z oknem zamiast wieka, które można otworzyć lub rozszczelnić, gdy temperatura na zewnątrz jest odpowiednia dla roślin i zamknąć, gdy robi się zbyt zimno, by mogły wzrastać. Zmontowanie jej własnoręcznie nie wymaga wielkich umiejętności. Narzędzia też nie są szczególnie specjalistyczne, właściwie wystarczy wam tylko młotek (lub gwoździarka) i piła do drewna (ręczna lub stołowa).
Jeśli chodzi o materiały, będziecie potrzebować:
- płyty wiórowej MFP,
- listew drewnianych,
- gwoździ,
- stalowych kątowników,
- zawiasów,
- szkła, pleksi lub foli na wieko,
- fugi zewnętrznej (jeśli wykorzystujecie szkło lub pleksi).
Płyta wiórowa MFP jest potrzebna do zbicia skrzyni. Stosuje się ją przy ocieplaniu budynków. Ma wysoką odporność na wilgoć, minimalizuje ryzyko pojawienia się grzybów i pleśni oraz jest bezpieczniejsza dla środowiska (w produkcji) niż choćby płyty OSB.
Budowa inspektu krok po kroku - skrzynia
Krok 1. Przytnij płyty wiórowe tak, by boki miały kształt trapezów, tylna ściana była większym, a przednia mniejszym prostokątem.
Krok 2. Złóż całą konstrukcję za pomocą stalowych kątowników. Zamontuj je tak, by wystawały ponad dolną krawędź skrzyni.
Krok 3. Wbij skrzynię w ziemię za pomocą kątowników, by zyskać większą stabilność.
Kątowniki ze stali mają utrzymywać ścianki naszej skrzyni. Mogą też posłużyć jako jej stabilizacja. Wystarczy, że będą nieco dłuższe niż sam inspekt. Wówczas będzie mogli wbić całą konstrukcję w ziemię, tak by nie dało się jej przesuwać.
Listwy drewniane przydadzą się do zbicia ramy wieka. Owija się ją specjalną folią lub umieszcza w środku szkło lub pleksi. Jeśli wykorzystujesz ten drugi sposób uszczelnij miejsce styku „szyby” z listwami fugą zewnętrzną, mrozoodporną.
Zawiasy są opcjonalne. Wieko może być po prostu nakładane i zdejmowane, jak pokrywa pudła. Warto jednak wyciąć kilka klocków drewnianych z pozostałości listew. Będą stanowiły podpórkę utrzymującą uchylone drzwiczki inspektu na takiej wysokości, jaka będzie nam odpowiadać w danym momencie.
Budowa inspektu krok po kroku - skrzynia
Krok 1. Odmierz potrzebną ilość listew i odpowiednio je przytnij.
Krok 2. Zbij wieko skrzyni z listew za pomocą gwoździ i młotka.
Krok 3. Owiń ramę folią lub przymocuj do niej szybę lub pleksi. Szkło lub płytę uszczelnij fugą mrozoodporną.
Krok 4. Zamocuj wieko za pomocą zawiasów.
Krok 5. Z pozostałości listew stwórz klocek, który będzie podpórką dla uchylanego wieka.
Inspekt warzywny z materiałów z recyklingu
Oczywiście do budowy przyspiesznika możemy wykorzystać też materiały, które już mamy w domu – np. pozostałości po rozbiórce przybudówki czy remoncie. Do stworzenia skrzyni można użyć starych cegieł, drewnianych desek z recyklingu i z palet (upewnijmy się jednak czy nie są zawilgłe i spróchniałe). Za wieko mogą posłużyć stare domowe okna, które wymieniliśmy na nowe. Nie tylko oszczędzimy w ten sposób na materiałach, lecz także nie będziemy musieli tracić czasu na zbijanie desek i umieszczanie w nich szyby.
Ile kosztuje gotowy inspekt ogrodowy?
Jeśli nie macie smykałki do majsterkowania lub chcecie oszczędzić czas na budowaniu przyspiesznika, możecie kupić od razu jego gotowe elementy. Jedna drewniana skrzynia na podstawę to wydatek ok. 30-60 zł. Szklane wieko lub szklarnia na inspekt kosztuje mniej więcej 100-150 zł. Możecie też dokupić dodatkowe drewniane wkłady oddzielające sadzonki (ok. 20 zł).
Jeśli nie planujecie dużej uprawy roślin, a jedynie hodowanie szczypiorku, rzodkiewek i rzeżuchy warto postawić na gotowy mały przyspiesznik przenośny. Taki inspekt może kosztować od ok. 25 do 150 zł w zależności od estetyki i wielkości.